Serieuze, zich journalist noemende nieuwsgierigen (de titel ‘journalist’ kan iedereen voeren) zeggen dat er te weinig tijd en geld is om op jacht te gaan naar nieuw nieuws. Dat is te betreuren: onafhankelijke en kritische journalistiek is één van de belangrijkste pijlers waar een democratie op staat. Maar de business case die journalistiek heet, heeft het zeer moeilijk.

Er zijn journalisten die beweren dat ze steeds ‘nieuws’ hebben; als echte marketeers/spindokters verzinnen ze allerlei schaamlappen om het feitelijke gebrek eraan te verdoezelen. Dan heet het ‘exclusief’. Of ‘onderzoek met een beroep op de WOB (Wet Openbaarheid Bestuur)’. Nog een mooie, waarin de vage grens tussen echt nieuws en de categorie ‘wat vindt u ervan?’ duidelijk wordt: ‘Voor het eerst reageert X op het nieuws dat (…)’

Als u nog richtingaanwijzers nodig hebt:

‘Een exclusief interview’ = de wil van de geïnterviewde. Hij/zij of de communicatieadviseur kiest een medium. Dat dan doet alsof het veel moeite heeft gekost het interview te regelen. Wat dus vrijwel nooit zo was.

‘Een WOB-procedure’ = ambtenaren doen het werk, de journalist moet de verstrekte informatie nog goed zeven en in een stuk gieten.

‘De redactie heeft een stuk in handen’ = een bron/lek zag er brood in om een bepaald document aan een bepaalde journalist te geven. Zorgvuldig gekozen, de journalist is meewerkend voorwerp.

‘In de wijk gaan al langer verhalen over (…)’ = de verslaggever roddelde met een café-uitbater en een randgroepjongere die beiden niet met naam in de krant willen. Heel soms wordt het bestaan van die anonieme bronnen zelfs verzonnen.

‘Bronnen rond het kabinet’ = precies hetzelfde, waarbij de bron het genoegen smaakt dat parlementaire journalisten het verhaal vaak zonder echte check kopiëren. Binnen een uur is het op het Binnenhof, dus ‘waar’. Want iedereen schrijft het. Toch?

Het is allemaal vrij doorzichtig en ook armoedig. Dan kun je beweren dat journalisten dat gebrek aan geld (en dus tijd) zelf ook niet kunnen helpen: de abonnees zijn er niet, de advertenties lopen terug. Maar ga dat als journalist dan niet verhullen door je eigen werk van halfgare marketing te voorzien. Niet goed voor de geloofwaardigheid. Niet goed voor die pijler onder de democratie.